Dialoog en vrijuit leven

De kunst van het luisteren

Bij de andere invalshoeken van Puur hebben we het begrip kwetsbaarheid onderzocht. Om ruimte te maken voor kwetsbaarheid in de samenleving is het van essentieel belang dat we goed naar elkaar luisteren: met aandacht, zonder oordeel en vanuit échte interesse in de ander. Wie voelt dat er echt naar haar of hem geluisterd wordt, durft meer van zichzelf bloot te geven. Hoe meer we van onszelf durven laten zien, hoe beter het meestal lukt om elkaar echt te respecteren en te waarderen, ook al zijn we verschillend. In de klas kunnen we dit al oefenen. In deze invalshoek zetten we dan ook een vaardigheid centraal in plaats van een inhoudelijk onderwerp. We dagen leerlingen uit om zich te oefenen in het goed luisteren, interesse tonen in de ander en het uitstellen van je oordeel.

Het lijkt een open deur maar deze vaardigheden kunnen niet vaak genoeg expliciet geoefend worden! In klassen waar kinderen al gewend zijn regelmatig een open dialoog te voeren of te filosoferen, is het makkelijker om moeilijke en kwetsbare vraagstukken te bespreken, dan in klassen waar dat niet gebeurt. Door vaak met elkaar open, vertrouwelijke gesprekken te voeren, creëer je een klimaat van veiligheid, begrip en respect voor eigenheid en verschillen. Daarmee werk je direct aan belangrijke burgerschapsvaardigheden op het terrein van democratie en diversiteit; bijvoorbeeld communicatie en dialoog, inlevingsvermogen en perspectiefwisseling.

De praattoppers en oefeningen van Filosovaardig zijn een fijne manier om gespreksvaardigheden en een open houding te oefenen. De luister- en vragenstel oefeningen nodigen kinderen van groep 1 t/m 8 uit om actief te luisteren en vragen te stellen aan de ander. En tot slot kun je de dialoog placemat inzette om thema’s te bespreken waar leerlingen zich zorgen over maken.

4-5 mei

Omdat het thema Puur/Bloot rond 4 en 5 mei loopt, kun je ook aandacht besteden aan de Tweede Wereldoorlog. In de concentratiekampen werden mensen vernederd en ontdaan van al hun waardigheid. Alles, tot de kleren aan toe werd hen afgenomen. Ook door mensen kaal te scheren werden ze ontdaan van hun identiteit. We vonden over deze verschrikkingen geen verhalen op kinderen gericht. Wel vonden we in het boek Kinderen met een ster verhalen van mensen die als kind in Westerbork gezeten hebben. De verhalen zijn door de ogen van kinderen naverteld. Over je verbergen, niet uit schaamte, maar omdat je er domweg niet mocht zijn, of uit angst. Over je bloot moeten geven als jood door een ster op je jas te naaien. Verhalen die onze kwetsbaarheid laten zien en vertellen wat het is om weer vrijuit te kunnen zijn wie je bent.

Downloads

• Praattoppers: Filosovaardig bedenkt materialen die filosofie toegankelijk en leuk maken.
• Lessen over 4-5 mei: het nationaal comité 4 en 5 mei heeft lessen en een denkboek ontwikkeld.
• Dodenherdenking: in dit filmpje legt kinderburgemeester Eline (12) een krans tijdens Dodenherdenking.
• Lesbrief dankbaar voor onze vrijheid: gemaakt door Onderwijsbureau Meppel geïnspireerd door het boek Vergeet mij niet van Janny van de Molen